Deze blog gaat over de invloed van de tijd in de baarmoeder, over de geboorte en het ontstaan van ontwikkelingstrauma. Ontwikkelingstrauma gaat niet over wat je is ‘aangedaan’, zoals bij een shocktrauma (ongeluk, een operatie etc.), maar wat je tekort is gedaan. Een ontwikkelingstrauma kan bijvoorbeeld ontstaan doordat je ouders je als kleine baby lieten huilen terwijl je honger had, dat er niet over emoties werd gepraat in het gezin of dat je angsten van je moeder hebt overgenomen. Een kind raakt hierdoor beschadigd en vanuit deze pijn ontstaat er, wanneer de pijn teveel wordt’ een traumadeel. Om zo’n trauma niet nog eens mee te maken, gaat een kind ergens in overleven. Zo ontstaat er een gezond deel, een traumadeel en een overleefdeel.
De emmer die overloopt
Als mens hebben we allemaal een bepaalde mate van verdraagzaamheid. We kunnen echt wel wat hebben. Maar als de pijn te veel wordt en een kind de pijn niet meer kan dragen, moet er een oplossing komen. Een baby is geheel afhankelijk van de verzorgers. Met name moeder is essentieel in dit verhaal voor de hechting met het kindje. Als ouders niet voldoende reageren op een kindje, dan kan dat gevolgen hebben voor het latere leven van het kind. Een voorbeeld die ik net al noemde is een kindje laten huilen terwijl het bijv. honger heeft of ergens pijn heeft. Of wat denk je van kindje dat bij een moeder weggehaald wordt omdat er iets cruciaals met moeder of het kindje zelf aan de han dis, of omdat het kindje medisch onderzocht moet worden. Hoe je de 9 maanden in de baarmoeder ervaart, hoe je ter wereld komt en de tijd erna zijn essentieel voor later gedrag en de manier waarop je je leven voortbouwt.
Een rauwe schets
Even een schets: “een babytje heeft net het geboortekanaal gepasseerd en wordt ontvangen door latex handschoenen van een verloskundige. Zonder aarzeling wordt de navelstreng doorgeknipt, waardoor alles wat betrouwbaar was voor het kindje plots wordt afgekapt. Uit een reflex van schrik, worden de longen opgeblazen en komt er binnenstromende lucht binnen. Met een schreeuw stoot je de eerste adem uit. Het kleine lichaam spant zich van schrik en is in shock van al het nieuws. In het gehuil is alle spanning, angst en woede te horen. Maar dat komt bij de aanwezigen helemaal niet binnen. “o wat goed, je huilt wordt er gezegd’. Je moeder wordt gefeliciteerd, iedereen is blij. Om je heen is er hard geluid. Onbekende stemmen die eerst zo zacht waren, komen nu hard bij je binnen. En dat felle licht en de hectiek. Heftig! Er wordt bepaalt tot wel geslacht je hoort, je krijg een naam en je wordt gezond verklaard….of misschien ook niet. Je wordt weggedragen, onderzocht door een onbekend persoon, gemeten, gewogen, gebaad en aangekleed. In je ogen wordt een brandende vloeistof aangebracht ter voorkoming van een oogontsteking. De schrik zit er al behoorlijk in. Je voetjes zijn ijskoud, je verstard en je nog tere lichaampje is gespannen. Alles is zo onbekend en rauw. Eindelijk wordt je op je moeders borst gelegd. Ze is ook onzeker, is moe en weet nog niet zo goed hoe ze je moet vasthouden. Je krijgt een flesje en misschien met veel geluk de borst. Na even bijgekomen te zijn bij je mama, komt de zuster alweer om je op te halen. Je wordt in een veel te groot en leeg bedje gelegd onder het licht van tl-buizen en in de geur van desinfectiemiddelen. Je huilt, maar je wordt niet gehoord. Je voelt je verloren, angstig en alleen. In elke vezel van je lichaam weet je “zonder mama ga ik dood”….de overprikkeling, de stress…het is bijna ondraaglijk. En dan opeens voel je het niet meer. Je neemt je lichaam niet meer waar..Je voelt niets meer en geeft je over aan de hulpverlening. Als je thuis komt uit het ziekenhuis, lig je in een bedje helemaal alleen op een kamer. Om de vier uur moet je drinken… je slaapt veel en dat doet je moeder en de hele familie plezier: ‘wat een gemakkelijk kind’ wordt er dan gezegd.
Het komt misschien wat rauw over wat ik hierboven schets. Helaas gebeuren dit soort situaties vaak en wordt er nauwelijks bij stilgestaan wat voor invloed dit op het kindje heeft. Voor het kindje voelt dit alsof het levensbedreigend is. Vaak is de enige oplossing voor het kind: de pijn buitensluiten, oftewel niet meer voelen. Een kind gaat dan al vroeg in de overlevingsmodus. Bijvoorbeeld zich aanpassen, lastig gedrag vertonen, veel huilen, protestgedrag vertonen of ga zo maar door. Als hier niet door ouders op wordt gereageerd en het niet wordt hersteld, kan er al veel ‘misgaan’ in de vroege kinderjaren.
Waarom schrijf ik hierover?
Omdat ik een sterk verband zie tussen het ontstaan van eetstoornissen en het prille begin van een mensenleven.
Een foetus in de buik kan veel meer voelen dan veel mensen denken
In mijn vrienden-en kennissenkring hoor ik vaak zeggen: ‘dat weet of dat voelt een baby in de buik toch niet?’. Bij deze zin denk ik ‘au”… Vergis je niet: Een baby pikt veel meer op dan veel mensen denken. Een foetus in de buik kan bijvoorbeeld al eenzaamheid, verdriet, spanning van de moeder en/of omgeving voelen. Een verantwoordelijkheidsgevoel, gevoel van afwijzing, ongewenste zwangerschap etc. zijn ook gevoelens die een kindje al in de baarmoeder kan voelen. Wonderlijk toch? Zo kan je je misschien al wel inbeelden hoe het voor een baby’tje kan zijn in de baarmoeder. Fijn en warm, maar soms ook koud, afstandelijk en zwaar. Als je dan de geboorte die ik hierboven heb geschetst, hierin meeneemt, kun je wel bedenken dat een kindje al in het prille begin veel trauma kan ervaren.
Het gaat niet over schuld
Één ding wil ik heel duidelijk benadrukken: het gaat niet om een schuld van ouders. Ik ga ervan uit dat iedere ouder vanuit een goede intentie kinderen opvoed. Het is niet mijn bedoeling te wijzen naar een vader of moeder met verwijten. Echt niet. Het is gegaan zoals het is gegaan. We kunnen veel leren over onze ontwikkeling. De vraag die ik dan stel is: welke emotionele trauma’s heb je opgelopen, die onbewust blijven doorspelen in je leven? Dit koppelend aan eetstoornissen zie ik in de praktijk veel ontwikkelingstrauma’s onderliggend aan dit probleem. Uitend in perfectionisme, een laag zelfbeeld, grenzeloosheid, een behoefte aan controle en ga zo maar door. Allemaal overleefdelen die iemand heeft ontwikkeld, omdat de daadwerkelijke pijn van jou als kind te pijnlijk was om te verdragen.
“Ik heb geen idee waarom ik me zo voel”
Vaak ervaren mensen problemen of symptomen waar ze geen verklaring voor hebben. Zo voelde ik heel lang in mijn lichaam onrust, spanning en was ik continu alert. Een soort constante paraatheid, alsof ik ieder moment kon worden aangevallen. Ik begreep er niks van. Dit soort ‘vage klachten’ zijn vaak terug te herleiden naar de tijd voor jouw geboorte, de geboorte en de tijd erna. Eerst even terug naar de geboorte. Als ik cliënten vraag naar ‘hoe was jouw geboorte’ dan krijg ik meestal als antwoord: ‘ik heb geen idee of het was prima’. Maar hoe was het prima? Heb je je moeder al eens gevraagd naar jouw geboorte? Mocht je bij je moeder blijven na de geboorte? Of werd je bij haar weggehaald voor allerlei onderzoeken? Was het een zware bevalling? Werd jij in een couveuse gelegd? Zat de navelstreng om jouw heen gewikkeld? Een weten hebben over je geboorte kan heel waardevol zijn. Al voor de geboorte, tijdens de zwangerschap en tijdens de geboorte zelf kunnen we een trauma oplopen die jou je leven lang achtervolgd.
De baby wordt gemarineerd in de toestand van de moeder. Die marinade waarin jij 9 maanden hebt gezeten, ligt ten grondslag aan veel patronen in je huidige leven.
‘Ach, ik ben met de vacuümpomp ter wereld gebracht’….
Er wordt zo gemakkelijk over gepraat: de geboorte. Hoe vaak hoor je ‘ach ik ben met de vacuümpomp ter wereld gebracht’ of ‘mijn navelstreng zat om mijn nek gedraaid’. Het is nogal wat. Een keizersnee, tangverlossing, medicatie, gescheiden worden van je moeder en al dit soort dingen: het doet wat met moeder en baby. Jouw prille begin op deze wereld bepaalt voor een groot deel hoe jij de wereld nu ervaart en hoe je je in relaties met anderen gedraagt. Interessant hè?… Een geboorte is hoe dan ook heftig voor zowel moeder als kind. Als hier nog extra moeilijkheden bijkomen, zoals een pittige bevalling, couveuse of afwezigheid van ouders, dan grijpt het kleintje in de leegte. Het kindje ‘doet het allemaal wel zelf’/ laat het over zich heenkomen met alle gevolgen van dien. Een eerste wond is zo geboren.
Laat het maar even binnenkomen
Wat denk jij nu?..vind je het heftig om te lezen? Ik vond het de eerste keer wel heftig om te lezen wat voor invloed die prille 9 maanden en de geboorte kan hebben. En het gekke is: we kunnen ons er vaak niets meer van herinneren, maar in ons gedrag laten we zien welke patronen in onze eerste levensjaren zijn ontstaan. Je celgeheugen weet nog maar al te goed wat er allemaal is gebeurd, het slaat zich op in je lichaam. Om dit alles te helen is het niet eens belangrijk om te ‘weten’ wat de oorzaak is van ons lijden nu. Het gaat veel meer over voelen. Ons lichaam kent de antwoorden en wijst je de weg naar herstel. Hoe dat werkt? Daar kom ik de komende blogs op terug.
7 comments