Snel, sneller, snelst...dat is hoe mensen vaak denken over herstel. Als er na tijden door ouders en de cliënt zelf wordt erkend dat er een eetstoornis is, willen ze er ook het liefst direct (nou ja zeg zo snel mogelijk) vanaf. Ik merk dat vooral ouders vaak willen dat het beter gaat met hun zoon of dochter. Ik krijg vaak de indruk dat ouders pas echt doorkrijgen wat er aan de hand is, als het kind de eigen gedachten blootlegt en ouders het gewicht drastisch zien veranderen. Maar dat het gewicht snel achteruit gaat of iemand juist enorm veel aankomt in een korte tijd, is de buitenkant. Vanbinnen speelt er al véél langer iets. Misschien (waarschijnlijk) al wel jaren…
Herstel is een breed begrip
Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: herstel is een lang proces. Een proces van jaren als je het mij vraagt. Ik denk ook niet dat er een exact moment is om te zeggen: ‘nu ben ik volledig hersteld’, omdat het zo geleidelijk aan gaat. Herstel is ook zo’n breed begrip. Ben je hersteld als je op gezond gewicht zit? Ben je hersteld wanneer je positieve gedachten over jezelf en je leven hebt? Betekent herstel dat je je emoties kunt erkennen en verwerken? Of is herstel dat je een positieve lichaamsbeleving hebt? De meningen verschillen hier nogal over. Toen ikzelf op gezond gewicht zat, dacht ik ook ‘ik ben hersteld’. Maar jaren van therapie volgden. Voor mij betekende ‘op gezond gewicht zitten’ zeker niet dat ik hersteld was. In mijn hoofd en lichaam was het nog oorlog. Voelen en denken stonden nog lijnrecht tegenover elkaar destijds.
Bij mij was het een kwestie van ‘zo snel mogelijk op gewicht komen’
Als ik terugkijk op mijn eetstoornis ben ik, toen ik ‘m eenmaal erkende (na 5 jaar) wel snel gegaan in gewicht. Ik zat binnen ruim 1,5 jaar weer op een redelijk gezond gewicht. Een keiharde strijd tegen mijn gedachten en gevoelens. Met name mijn gevoelens negeerde ik volledig in herstel. Terugkijkend vind ik ook dat hier veel te weinig aandacht aan is besteed in de behandeling. Het was een kwestie van zo snel mogelijk op gezond gewicht komen. Wat ik daarbij voelde en dacht, was meer een ondergeschoven kindje. Nou dat heb ik geweten ook! Jaren van slapeloosheid, depressiviteit, hartkloppingen en lichamelijke klachten volgden.
Dat waar de cliënt zich zo veilig in voelt kun je niet direct weghalen
Ik vind het moeilijk om te zien dat zoveel behandelingen op gewicht gericht zijn. Iemand gaat zich niet voor niets op zijn/haar gewicht focussen. Dit is een keihard beschermingsmechanisme van iemand die zich super onveilig voelt in het eigen lichaam. Het is een afleidingsmanoeuvre om daar op te focussen in plaats van op de echte pijn. In veel klinieken wordt de beschermingsmechanisme direct onderuitgehaald doordat cliënten móeten eten of met bijv. BED en boulimia geen eetbuien meer mogen hebben en moeten afvallen. Dat waar ze zich ‘zo vertrouwd’ mee voelen: namelijk met het eetstuk, daarmee mogen ze ineens niet meer knoeien. En natuurlijk gebeurt dat nog wel, want je haalt iemand dat waar die zo lang aan vast heeft gehouden direct weg: dat is toch bijna niet te doen. Logisch dat een cliënt zich daardoor gespannen, nog meer alleen en machteloos voelt.
De schildpad en de haas; wie ben jij?
Een belangrijke zin die iemand ooit tegen mij heeft gezegd en die ik nooit heb vergeten is: ‘de schildpad ziet veel meer van zijn weg dan de haas’. Een haas gaat snel. Hij voelt niet of de weg onder zijn poten hard of zacht is. De haas ziet geen zijwegen. Hij raast eraan voorbij. De haas gaat recht op z’n doel af. Maar hij mist ook de wegen die hij had kunnen inslaan. Die wegen die misschien wel veel mooier, korter of fijner waren. De haas kan zichzelf ook niet beschermen; hij rent door in alle hectiek.
En dan heb je de schildpad. De schildpad die kan onderweg zijn kop intrekken als er gevaar dreigt of als hij het niet meer weet. Hij kan de wereld even laten voor wat hij is. De schildpad heeft verbinding met het proces.
Wij als mens zijn vooral hazen. In ons hoofd willen we vaart maken: vooruit. Vooral in de ‘doe-stand’ staan. Maar juist dat veroorzaakt zoveel chaos vanbinnen in ons. Het maakt het onmogelijk om in het hier en nu te zijn. Voor herstel is het beter om te vertragen. Om de focus te houden op één ding tegelijk. Stap voor stap in plaats van meegaan in de chaos van het hoofd dat constant van alles wilt. Eigenlijk is het net als bij een boot: steeds je anker uitgooien en even blijven op de plek waar je nu staat. Helemaal even niks fixen, willen oplossen of veranderen.
Iemand met een eetstoornis zit al in een proces. De cliënt met eetstoornis heeft juist last van klachten omdat hij/zij niet uit dit proces kan stappen. Ze kunnen de eetstoornis niet in een keer loslaten. Ze zijn constant angstig, overprikkeld, onrustig. Het zenuwstelsel is de weg kwijt. Wat hierbij nodig is: is vertragen. Afremmen in plaats van meegaan in de chaos. Eerst moet er rust komen. Stabilisatie en vooral: VEILIGHEID. Vanuit deze basis kan iemand met een eetstoornis het trauma verwerkingsproces ingaan.
Voor mijzelf wordt het belang van afremmen en vertragen in mijn werk steeds duidelijker.
‘The slower you go the faster you get there”
